Wyniki za 2012 r.

Zastosowanie mat uprawowych z odpadĂłw tekstylnych i organicznych w bezglebowej uprawie pomidora   

W uprawach bezglebowych pomidora podstawowym podłoĹźem jest wełna mineralna, ktĂłrej problem utylizacji w dalszym ciągu nie do końca został rozwiązany. Z 1 ha uprawy pomidora w szklarni jako odpad poprodukcyjny powstaje 72 m³ wełny mineralnej oraz 5 ton tworzyw sztucznych głównie folii polietylenowej.   PodłoĹźa organiczne w porĂłwnaniu do wełny mineralnej są w pełni bidegradowalne i nie ma problemu z ich wykorzystaniem po skończonej uprawie. W związku z coraz większą potrzebą ochrony środowiska przed odpadami z upraw szklarniowych prowadzi się badania nad opracowaniem nowych biodegradowalnych podłoĹźy do upraw bezglebowych.  Celem badań prowadzonych było określenie wpływu podłoĹźy wykonanych z odpadĂłw tekstylnych (wełna i bawełna) uzupełnionych włóknem kokosowym, rozwłóknionymi trocinami lub paĹşdzierzami lnianymi na plon i skład chemiczny pomidora szklarniowego odmiany Growdena F₁ uprawianej w cyklu przedłuĹźonym w warunkach szklarniowych.  Do wytworzenia nowych podłoĹźy wykorzystano odpad wełny owczej i bawełny ktĂłra powstaje w czasie produkcji róşnych tekstyliĂłw, sztywne długie włókno kokosowe oraz rozwłóknione trociny sosnowe i paĹşdzierze lniane. Z surowcĂłw tych włókninową metodą igłowania wykonano wielowarstwowe maty uprawowe w standardowych wymiarach takich samych jakie mają maty wełny mineralnej.  PodłoĹźa uprawowe wykonane z odpadĂłw tekstylnych oraz organicznych od wełny mineralnej róşniły się prawie wszystkimi badanymi właściwościami fizycznymi. Są to podłoĹźa o większej gęstości objętościowej (średnia gęstość objętościowa badanych podłoĹźy wynosiła 105 kg/m³, natomiast wełny mineralnej tylko 62 kg/m³), mniejszej pojemności wodnej przy pełnym nasyceniu (pF 0,0) oraz większej przy  wyĹźszych potencjałach pF 1,5 i pF 2,0. Porowatość tych podłoĹźy była tylko nieznacznie niĹźsza od porowatości ogĂłlnej wełny mineralnej i wynosiła powyĹźej 90%. Rodzaj badanych mat uprawowych nie miał istotnego wpływu na wzrost, rozwĂłj a takĹźe plonowanie roślin pomidora. Stan odĹźywienia roślin N, K, Ca i Mg na wszystkich badanych podłoĹźach  był na podobnym poziomie, natomiast zawartość  P, Fe, Mn, Cu oraz B była istotnie wyĹźsza w liściach roślin uprawianych na wełnie mineralnej. 
  

Wpływ bezglebowych upraw szklarniowych na zanieczyszczenie płytkich wód gruntowych odciekami nawozowymi
  
      W Polsce uprawa podstawowych warzyw szklarniowych uprawianych bezglebowo prowadzona jest systemem otwartym, to jest takim, w ktĂłrym nadmiar poĹźywki wyciekający ze strefy wzrostu korzeni odprowadzany jest do gruntu szklarni lub ściekĂłw. Wycieki roztworĂłw z mat uprawowych są bardziej skoncentrowane w porĂłwnaniu z poĹźywką dozowaną pod rośliny. Celem badań prowadzonych w 2012 r. było określenie wpływu podłoĹźowych upraw bezglebowych pomidora i ogĂłrka na wzrost zawartości składnikĂłw mineralnych w płytkich wodach gruntowych występujących pod obiektami uprawowymi oraz w ich sąsiedztwie. PrĂłbki wody do analiz chemicznych pobierano  w odstępach co 3 tygodnie z piezometrĂłw zlokalizowanych w szklarniach oraz terenach przyległych w odległości 25 i 300 m od tych obiektĂłw.  Wyniki analiz chemicznych wody wskazują na wzrost stopnia zanieczyszczenia tych wĂłd składnikami nawozowymi. Wody gruntowe znajdujące się bezpośrednio pod uprawami bezglebowymi zanieczyszczone były prawie wszystkimi składnikami, ktĂłre występują w poĹźywkach nawozowych . Do wĂłd gruntowych w znacznych ilościach przedostawały się związki azotu, potasu, wapnia i magnezu. Zanieczyszczenie wĂłd gruntowych pod uprawą ogĂłrka było na podobnym poziomie jak pod uprawą pomidora. Zawartość składnikĂłw mineralnych w wodach gruntowych malała wraz z wzrostem odległości od obiektĂłw uprawowych (ĹşrĂłdła wycieku poĹźywek do gleby). 

Zastosowanie granulowanych nawozów organicznych i biodegradowalnych włóknin organicznych w polowej uprawie warzyw

Kumulacja i rozkład materii organicznej gleby są podstawowymi procesami  podtrzymującymi Ĺźycie gleby i roślin. W rozwijanych obecnie zrĂłwnowaĹźonych systemach uprawy (ekologicznym i integrowanym), łączących produkcję rolniczą z troską o środowisko, za podstawowe ĹşrĂłdło składnikĂłw pokarmowych dla roślin przyjmuje się nawoĹźenie organiczne, stosowane w postaci nawozĂłw zielonych z roślin bobowatych, obornika, kompostĂłw lub innych materiałów organicznych, natomiast nawoĹźenie mineralne jest tylko jego uzupełnieniem.

Rośliny bobowate, drobnonasienne (koniczyny i lucerny) zbierane kilka razy w roku, wytwarzają duĹźe ilości zielonej masy bogatej w składniki pokarmowe, szczegĂłlnie azot, potas, wapń i mikroelementy. Wysuszone i zmielone, a następnie zgranulowane mogą stać się wartościowym nawozem dla produkcji rolniczej, w tym takĹźe ekologicznej. Zaletą tych nawozĂłw jest moĹźliwość stosowania ich przedwegetacyjnie do nawoĹźenia podstawowego i pogłównie do dokarmiania roślin. Stosowanie tego typu nawozĂłw organicznych moĹźe ograniczyć zanieczyszczenie wĂłd gruntowych, powodowane wymywaniem składnikĂłw mineralnych z profilu glebowego, gdyĹź w  przeciwieństwie do szybko działających nawozĂłw mineralnych, składniki pokarmowe z masy organicznej nawozu uwalniane są w sposĂłb spowolniony w długim okresie czasu.

W uprawie polowej warzyw, korzystnym zabiegiem produkcyjnym jest ściółkowanie gleby, praktycznie eliminujące konieczność pracochłonnego odchwaszczania upraw. Przyspiesza też plonowanie roślin, poprawia warunki wodne w glebie i ogranicza jej erozję. Dotychczas stosowane do ściółkowania syntetyczne włókniny polipropylenowe i folie polietylenowe, nieulegające biodegradacji są nieprzyjazne dla naturalnego środowiska, stanowią odpad, wymagają usunięcia z pola po zakończeniu uprawy i poddania utylizacji. Współczesne rolnictwo ukierunkowane na ochronę środowiska przy zachowaniu potencjału produkcyjnego rolnictwa, dąży do wyeliminowania ze stosowanych technologii produkcji materiałów i środków mogących stanowić zagrożenie dla naturalnego środowiska i bezpieczeństwa żywności. Dotyczy to także takich materiałów jak ściółki nie ulegające biodegradacji (włókniny i folie).

W 2012 roku w doświadczeniach polowych oceniano przydatność granulowanych nawozĂłw organicznych z koniczyny czerwonej i lucerny (Ekofert K i Ekofert L) do nawoĹźenia  selera korzeniowego (takĹźe w ekologicznej), kapusty głowiastej białej i cebuli. Nawozy stosowano przedwegetacyjnie, na kilka dni przed sadzeniem roślin, po wcześniejszym nawoĹźeniu pola kompostem w dawce 25 t/ha. Roślinne nawozy organiczne stosowano w dawkach, ktĂłre  odpowiadały 120, 180 i 240 kg/ha azotu ogĂłlnego zawartego w masie roślinnej. Efektywność zastosowanego nawoĹźenia organicznego była porĂłwnywana z nawoĹźeniem mineralnym w dawce 100 kg N/ha oraz z kontrolą  nawiezioną tylko kompostem.

W doświadczeniach polowych oceniano także przydatność biodegradowalnych, organicznej włókniny uzyskanej z odpadowych surowców włókienniczych (Covelana), oraz wzbogaconej preparowaną masą roślin bobowatych (Covelana K-koniczyna i Covelana L-lucerna), do stosowania w uprawie selera korzeniowego, kapusty i ogórka. Efektywność stosowania włóknin i ich wpływ na plonowanie roślin oraz zawartość i dostępność składników w glebie oceniano w porównaniu do 3 obiektów kontrolnych: obiektu nie ściółkowanego, obiektu nie ściółkowanego ale dodatkowo wzbogaconego nawożeniem mineralnym w dawce 100 kg N/ha i obiektu ściółkowanego świeżo skoszoną koniczyną.

Wyniki badań polowych wykazały, Ĺźe stosowanie ekoaktywatorĂłw glebowych, zarĂłwno w postaci ściółkowania gleby włókninami biodegradowalnymi jak i nawoĹźenia organicznego w postaci granulatĂłw nawozowych z masy roślinnej bogatej w związki azotowe (z suszu z lucerny lub z koniczyny), miało korzystny wpływ na plonowanie warzyw (kapusta, seler, ogĂłrek, cebula). Odnosi się to nie tylko do odrębnych zabiegĂłw ściółkowania gleby i stosowania nawozĂłw organicznych ale teĹź łącznego stosowania obydwu typĂłw ekoaktywatorĂłw, tj ściółkowania  włókninami biodegradowalnymi po uprzednim zastosowaniu do nawoĹźenia gleby organicznych granulatĂłw nawozowych z koniczyny i lucerny. Korzystnym efektem stosowania włóknin biodegradowalnych było utrzymanie powierzchni gleby w stanie niezachwaszczonym przez cały okres wegetacji i znaczne ograniczenie kosztĂłw robocizny na odchwaszczanie uprawy. Ponadto okrycie gleby włókninami poprawiało gospodarkę wodną w glebie i zmniejszało straty wody wskutek ograniczenia parowania, co zapewniało korzystne dla rozwoju roślin uwilgotnienie gleby. Poprawie uległy teĹź warunki termiczne wskutek zmniejszenia dobowych wahań temperatury powierzchni gleby.

Obydwa typy ekoaktywatorów glebowych (biodegradowalne włókniny i granulowane roślinne nawozy organiczne) mogą być stosowane w każdym typie produkcji ogrodniczej, a w szczególności w uprawach integrowanych i ekologicznych.

Wyniki uzyskane w 2013 r.

 PodłoĹźa biodegradowalne w szklarniowej uprawie pomidora

 W 2013 r. podłoĹźa uprawowe zostały wykonane z odpadĂłw wełny owczej (odpady z surowej, potnej wełny owczej powstałe w wyniku strzyĹźenia owiec, odpady z przemysłu tekstylnego), bawełny (kurz bawełniany, krajanka), trocin drzew iglastych, długich, cienkich włókien kokosowych oraz rozdrobnionego węgla brunatnego. Wszystkie podłoĹźa przy pełnym nasyceniu charakteryzowały się dobrą pojemnością wodną, podłoĹźe z dodatkiem węgla brunatnego  zatrzymywało mniej wody w porĂłwnaniu do pozostałych podłoĹźy. Maty te róşniły się nieznacznie składem chemicznym wynikającym z odmiennych surowcĂłw zastosowanych do ich wytworzenia.  PodłoĹźa te charakteryzowały się dużą zawartością potasu, wapnia i magnezu. PodłoĹźe z dodatkiem węgla brunatnego odznaczało się mniejszą zawartością azotu zarĂłwno azotanowego jak i amonowego oraz niĹźszym pH. Dodatek do podłoĹźy włóknistych węgla brunatnego  wpłynął korzystnie na  stabilność pH roztworu nawozowego zarĂłwno w obrębie strefy korzeniowej jak  i pH przelewu. PodłoĹźe z dodatkiem węgla mniej alkalizowało poĹźywkę w ryzosferze w porĂłwnaniu z  pozostałymi  podłoĹźami organicznymi. Zawartość azotu azotanowego  w strefie systemu  korzeniowego jak i w odciekach z podłoĹźa z dodatkiem węgla była niĹźsza w porĂłwnaniu z wełną mineralną, ale wyĹźsza w stosunku do podłoĹźa pozostałych podłoĹźy biodegradowalnych. Rodzaj zastosowanego podłoĹźa uprawowego nie miał wpływu na plon wczesny pomidora. Istotny wpływ podłoĹźa stwierdzono natomiast w przypadku plonu handlowego  i ogĂłlnego. NajwyĹźszy plon handlowy i ogĂłlny uzyskano w uprawie pomidora na wełnie mineralnej. W porĂłwnaniu do poprzedniego roku uzyskano niĹźsze plony pomidora w uprawie na podłoĹźach biodegradowalnych.

 Efektywność działania nowych nawozĂłw w uprawie cebuli i selera

 W roku 2013 uprawa cebuli została bardzo silnie uszkodzona przez opady gradu, co początkowo znacznie ograniczyło wzrost roślin. W efekcie uzyskane plony cebuli były prawie o połowę niĹźsze niĹź w roku 2012. W porĂłwnaniu do nawoĹźenia kompostem wzrost świeĹźej masy roślin i plonu cebuli suchej pod wpływem stosowania nawozĂłw organicznych Ekofert był znacznie wyĹźszy niĹź w roku 2012 i wynosił odpowiednio 40-61% i 45 – 66%. Obfite opady deszczu w okresie wiosennym spowodowały dość znaczne wymycie stosowanych przedwegetacyjnie nawozĂłw mineralnych, szczegĂłlnie przy jednorazowej dawce, zastosowanej przed uprawą cebuli. Podzielenie dawki nawozĂłw mineralnych na przedwegetacyjną i pogłówną (50+50 kg), zapewniło wzrost plonu w granicach około 30%. Wzrost plonu cebuli pod wpływem stosowania nawozĂłw Ekofert, w porĂłwnaniu do obiektu nawiezionego jednorazowo dawką 100 kg N/ha, wynosił około 30% dla Ekofertu w dawce 120 kg N/ha i 42,9 – 47,5 dla Ekofertu w dawce 240 kg N/ha. Efekt stosowania nawozĂłw Ekofert (K i L) był porĂłwnywalny do stosowania nawoĹźenia mineralnego (100 kg N/ha) w formie podzielonej na dwie dawki – przedwegetacyjną i pogłówną.

 Wpływ stosowania nawozĂłw typu Ekofert na plonowanie selera i kapusty był podobny jak w roku 2012, ale uzyskane róşnice były duĹźo większe. W roku 2013, charakteryzującym się dużą ilością i intensywnością opadĂłw w początkowym okresie wegetacji, efekt nawoĹźenia był bardziej widoczny w stosunku do obiektu kontrolnego nawoĹźonego tylko kompostem. Zastosowanie nawozĂłw organicznych Ekofert K i Ekofert L w dawkach 120 – 240 kg N/ha istotnie wpłynęło na rozwĂłj i plonowanie roślin kapusty i selera Zastosowanie nawozĂłw organicznych dawce 120 kg N/ha zapewniło u obydwu gatunkĂłw plon handlowy  na poziomie nawoĹźenia mineralnego w dawce 100 kg N/ha. Podniesienie dawki nawozĂłw organicznych do 180 kg N/ha przyczyniło się do dalszego wzrostu plonu ale istotne róşnice uzyskano tylko w przypadku selera. Dalsze zwiększenie dawki nawozĂłw Ekofert do 240 kg N/ha zapewniło istotny wzrost plonu obydwu gatunkĂłw warzyw w porĂłwnaniu ze stosowaniem niĹźszych dawek (120 i 180 kg N/ha). Podobne zaleĹźności stwierdzono w odniesieniu do średniej masy główki handlowej kapusty i średniej masy zgrubienia korzeniowego selera oraz struktury plonu.

 Wykorzystanie nowych, biodegradowalnych ściółek w uprawie selera i kapusty

 W 2013 roku ściółkowanie gleby organiczną włókniną biodegradowalną (Covelana K), podobnie jak w roku poprzednim, korzystnie wpływało na wzrost i plonowanie selera korzeniowego, ale uzyskane efekty były dwukrotnie wyĹźsze. Zastosowanie do ściółkowania gleby włókniny organicznej wzbogaconej masą roślinną bogatą w azot (Covelana K) zapewniło uzyskanie plonu korzeni na poziomie uzyskanym przy nawoĹźeniu azotem mineralnym w dawce 100 kg N/ha. Podobnie jak w roku ubiegłym największy wpływ na rozwĂłj roślin i ich plonowanie miało ściółkowanie świeĹźo skoszoną koniczyną. Wzrost plonu korzeni w stosunku do obiektĂłw kontrolnych bez ściółki wynosił 169 %, a do obiektĂłw nawoĹźonych azotem mineralnym około 80%. Okrycie gleby włókniną Covelana K skutecznie zapobiegło zachwaszczeniu w całym okresie uprawy, natomiast ściółkowanie świeżą koniczyną ograniczyło zachwaszczenie w okresie kilku tygodni po rozłoĹźeniu ściółki, ale w dalszym okresie uprawy konieczne było ręczne odchwaszczanie i uzupełniające ściółkowanie. Wyniki te są potwierdzeniem efektĂłw uzyskanych w 2012 r.  

 Wpływ ściółkowania gleby na rozwĂłj roślin i plonowanie  kapusty głowiastej był bardziej efektywny niĹź w roku 2012. W porĂłwnaniu do kontroli nieokrywanej wzrost masy roślin pod wpływem ściółkowania włókniną Covelana L wynosił 67 %, a plonu handlowego główek 82%. Zastosowanie ściółki Covelana L miało podobny wpływ na rozwĂłj roślin i wysokość plonu jak nawoĹźenie mineralne w dawce 100 kg N/ha. Podobnie jak w roku ubiegłym największy wpływ na rozwĂłj kapusty i plonowanie roślin  miało ściółkowanie świeżą lucerną, gdyĹź uzyskany plon handlowy główek był ponad dwukrotnie wyĹźszy niĹź w obiektach kontrolnych oraz o 35 % wyĹźszy niĹź przy nawoĹźeniu mineralnym w dawce 100 kg N/ha. W porĂłwnaniu do ściółkowania włókniną Covelana wzrost plonu wynosił 22%.

 Podobnie jak w uprawie selera, ściółkowanie włókniną Covelana L wyeliminowało problem zachwaszczenia uprawy w całym okresie wegetacji, natomiast ściółkowanie świeĹźa lucerną ograniczyło zachwaszczenie tylko w pierwszych tygodniach uprawy. W dalszym okresie wegetacji konieczne było ręczne pielenie i uzupełnienie ściółki.  

Łączne zastosowanie nawozów organicznych i włóknin biodegradowalnych w uprawie ogórka i selera

Okrycie gleby włókniną Covelana, nie wzbogaconą dodatkiem suszu z roślin bobowatych, spowodowało obniżenie plonu ogórka w porównaniu do obiektów kontrolnych bez ściółkowania, z powodu zmniejszenia dostępności azotu glebowego spowodowanego biologicznym wiązania tego składnika przez mikroorganizmy glebowe rozkładające organiczną masę włóknin. Wzbogacenie włókniny dodatkiem suszu z roślin bobowatych (bogatych w azot), zniwelowało skutki biologicznego wiązania azotu, gdyż dodany susz roślinny rozkładał się i uwalniał do gleby składniki pokarmowe, w tym azot. Plon ogórków z obiektów ściółkowanych tego rodzaju włókninami nie odbiegał od plonu z obiektu kontrolnego, nieokrywanego. Zastosowanie nawozów organicznych Ekofert K i Ekofert L przed jej okryciem włókniną wpłynęło korzystnie na wysokość plonu ogórków. Wysokość plonu wzrastała wraz ze wzrostem dawki nawozu. Zastosowanie włóknin Covelana i nawozów Ekofert wpłynęło także na wczesność plonowania ogórków. Ściółkowanie włókniną Covelana skutecznie chroniło uprawę ogórka przed zachwaszczeniem w całym okresie wegetacji.

 Najsłabiej rozwinięte rośliny i najniĹźszy plon selera uzyskano w obiektach kontrolnych bez ściółkowania gleby. Zabieg ściółkowania gleby biodegradowalną włókniną organiczną istotnie zwiększył masę roślin i plon korzeni selera. ZwyĹźka masy roślin i plonu była wyĹźsza w przy stosowaniu włóknin wzbogaconych dodatkiem suszu z roślin bobowatych. Zastosowanie granulowanych nawozĂłw organicznych Ekofert K i Ekofert Lprzed okryciem gleby włókniną istotnie zwiększało masę roślin i plon handlowy selera. W porĂłwnaniu do obiektĂłw tylko ściółkowanych, wprowadzenie nawoĹźenia nawozami Ekofert wpływało na wzrost plonu handlowego selera. Podobnie jak w roku poprzednim zastosowanie okrywania gleby włókninami typu Covelana zapewniło całkowita ochronę przed zachwaszczeniem.

 Wpływ bezglebowych upraw szklarniowych na zanieczyszczenie płytkich wĂłd gruntowych odciekami nawozowymi

Przeprowadzone analizy chemiczne wykazały, że wody gruntowe znajdujące się bezpośrednio pod bezglebowymi uprawami szklarniowymi zanieczyszczone były prawie wszystkimi składnikami, które występują w pożywkach nawozowych. Do wód gruntowych w znacznych ilościach przedostawały się związki azotu, potasu wapnia, magnezu, sodu, chloru i siarki. Zawartość składników mineralnych w wodach gruntowych malała wraz z wzrostem odległości od obiektów uprawowych.

 Wpływ ekoaktywatorĂłw na przemieszczanie się składnikĂłw nawozowych w glebie

 Po wysadzeniu rozsady, nieznaczne zwiększenie zawartości N-NO₃ w warstwie gleby 0-30 cm w stosunku do obiektu kontrolnego stwierdzono tylko po mulczowaniu świeżą lucerną. Zawartość potasu zwiększyła się znacznie przy stosowaniu ściółki z lucerny i w nieco mniejszym zakresie przy okryciu gleby włókniną biodegradowalną i stosowaniu nawozu Ekofert L w dawce 180 kg N/ha. W głębszej warstwie profilu glebowego (30-60 cm) zawartość N-NO₃uległa znacznemu zwiększeniu w obiektach nawoĹźonych Ekofertem i ściółkowanych włókniną biodegradowalną i świeżą lucerną w porĂłwnaniu do kontroli. Składniki pokarmowe były stopniowo pobierane z gleby przez rozwijające się rośliny kapusty i po zbiorze pozostała bardzo niewielka ilość składnikĂłw w profilu glebowym 0-60 cm.

 W uprawie cebuli po zastosowaniu nawoĹźenia Ekofertem (K i L) w dawce 240 kg N/ha, a szczegĂłlnie nawoĹźenia mineralnego zawartość azotu w roztworze glebowym pobieranym z warstwy ornej (0- 30 cm) była podwyĹźszona w stosunku do obiektĂłw kontrolnych w całym okresie wegetacji.

 Analiza przesączy glebowych pobieranych z uprawy selera w 2013 r. wykazała wzrost zawartości azotu azotanowego w połowie okresu uprawy (8 tygodni po sadzeniu), a następnie bardzo duĹźy spadek w okresie po zbiorach.. Występowało teĹź przemieszczanie składnikĂłw z warstwy ornej do głębszych warstw profilu glebowego, szczegĂłlnie przy nawoĹźeniu mineralnym i ściółkowaniu uprawy świeżą koniczyną.

Wyniki uzyskane w roku 2014

Efektywność działania nowych nawozów w uprawie selera i kapusty

Granulowane nawozy organiczne Ekofert K i Ekofert L, zastosowane  w uprawie selera i kapusty w dawkach 120 – 240 kg N/ha, podobnie jak w latach poprzednich, rĂłwnieĹź w roku 2014 wpłynęły znacząco na plonowanie obydwu gatunkĂłw. Zastosowanie nawozĂłw w dawce 120 kg N/ha zapewniło u obydwu gatunkĂłw plon handlowy na poziomie nawoĹźenia mineralnego w dawce 100 kg N/ha. Podniesienie dawki nawozu Ekofert K  w uprawie selera korzeniowego do 180 i 240 kg N/ha przyczyniło się do dalszego, istotnego wzrostu plonu handlowego korzeni (w granicach 21 – 30%) oraz średniej masy korzenia handlowego. Natomiast podniesienie dawki nawozu Ekofert L w uprawie kapusty białej do 180 i 240 kg N/ha nie wpłynęło na wzrost plonu handlowego główek. Stosunkowo najwyĹźszy plon handlowy kapusty uzyskano dla najwyĹźszej dawki nawozu (240 kg N/ha), ale uzyskane w róşnice stosunku do dawki najniĹźszej (120 kg N/ha) były nieistotne. Podobne zaleĹźności stwierdzono w odniesieniu do średniej masy główki handlowej. Zastosowane nawozy organiczne Ekofert wpłynęły na strukturę plonu handlowego obydwu gatunkĂłw. Zwiększeniu uległ udział w plonie handlowym główek i korzeni  o wyĹźszej masie, a obniĹźył się udział frakcji plonu o masie mniejszej.

Wykorzystanie nowych biodegradowalnych ściółek w uprawie selera i kapusty

 W roku 2014 ściółkowanie gleby organiczną włókniną biodegradowalną Covelana K korzystnie wpłynęło na rozwĂłj roślin i plonowanie selera, przy czym efektywność tego zabiegu była znacznie większa niĹź w dwĂłch poprzednich latach. Zastosowanie do ściółkowania gleby włókniny organicznej wzbogaconej masą roślinną bogatą w azot (Covelana K) zapewniło plon korzeni na poziomie uzyskanym przy nawoĹźeniu azotem mineralnym w dawce 100 kg N/ha (33 t/ha) oraz w niewielkim stopniu wpłynęło na strukturę plonu handlowego  zwiększając o 4 % udział korzeni duĹźych (13 – 15 cm). Najsilniejszy wzrost roślin i najwyĹźszy plon korzeni uzyskano z obiektĂłw ściółkowanych świeĹźo skoszoną koniczyną czerwoną (52 t/ha). Wzrost plonu korzeni w stosunku do obiektĂłw kontrolnych bez ściółki wynosił 185 %, a do obiektĂłw nawoĹźonych azotem mineralnym około 61%. Znacznym zmianom uległa teĹź struktura plonu handlowego, gdyĹź obniĹźył się udział korzeni średnich  (49 %) a znacznie wzrĂłsł udział korzeni duĹźych (45%) i bardzo duĹźych (6%).

 Okrycie gleby włókniną Covelana K skutecznie zapobiegło zachwaszczeniu w całym okresie uprawy, natomiast ściółkowanie świeżą koniczyną ograniczyło zachwaszczenie w okresie kilku tygodni po rozłoĹźeniu ściółki, ale w dalszym okresie uprawy konieczne było ręczne odchwaszczanie i uzupełniające ściółkowanie. Wyniki te są potwierdzeniem efektĂłw uzyskanych w latach 2012 - 2013.

W roku 2014 uzyskano wyĹźsze plony kapusty niĹź w dwĂłch poprzednich latach, ale wynikały one przede wszystkim z wprowadzenia do uprawy innej odmiany (Adaptor F₁), charakteryzującej się nieco dłuĹźszym okresem wegetacji  (130-135 dni) niĹź stosowana wcześniej odmiana Candela F₁ (120 dni). W porĂłwnaniu do średniego plonu odmiany Candela F₁, plon odmiany Adaptor F₁był wyĹźszy o 44,6 %, wyĹźsza była teĹź (o około 51 %) średnia masa główki handlowej. Wpływ ściółkowania gleby na rozwĂłj i plonowanie kapusty był zbliĹźony do 2012 roku i znacznie mniejszy niĹź w roku 2013. W porĂłwnaniu do kontroli nieokrywanej wzrost plonu handlowego główek pod wpływem ściółkowania włókniną Covelana L wynosił 16% i w takim samym stopniu zwiększyła się średnia masa główki handlowej. W porĂłwnaniu do nawoĹźenia mineralnego w dawce 100 kg N/ha, zastosowanie ściółkowania gleby włókniną Covelana L, podobnie jak w roku 2012 przyczyniło się do obniĹźenia plonu handlowego w granicach 20% i średniej masy główki o około 22 %. Wzrost plonu i średniej masy główki uzyskano tylko w roku 2013. Podobnie jak w latach poprzednich, rĂłwnieĹź w roku 2014 największy wpływ na rozwĂłj kapusty i plonowanie roślin miało ściółkowanie świeżą lucerną, gdyĹź uzyskany plon handlowy główek był o 80%  wyĹźszy niĹź w obiekcie kontrolnym nie nawoĹźonym oraz o 25 % wyĹźszy w porĂłwnaniu do nawoĹźenia mineralnego w dawce 100 kg N/ha. W porĂłwnaniu do ściółkowania włókniną Covelana L zastosowanie ściółki z lucerny zwiększyło plon handlowy o 56%.

 Podobnie jak w uprawie selera, ściółkowanie włókniną Covelana L wyeliminowało problem zachwaszczenia uprawy w całym okresie wegetacji, natomiast ściółkowanie świeĹźa lucerną ograniczyło zachwaszczenie tylko w pierwszych tygodniach uprawy. W dalszym okresie wegetacji konieczne było ręczne pielenie i uzupełnienie ściółki.

 ĹÄ…czne stosowanie nawozĂłw organicznych i włóknin biodegradowalnych w uprawie selera i ogĂłrka

Oceniając wyniki uzyskane w 2014 r., naleĹźy stwierdzić, Ĺźe odmiennie niĹź w poprzednich 2 latach, nie uzyskano istotnie korzystnego wpływu ściółkowania gleby włókniną biodegradowalną z odpadowych surowcĂłw włókienniczych na rozwĂłj i plonowanie selera. Rozkład mikrobiologiczny materiału organicznego  włókniny standardowej powodował biologiczne wiązanie azotu glebowego i zmniejszenie jego dostępności dla roślin. Dodatek suszu roślinnego bogatego w azot (koniczyna lub lucerna) do włókniny Covelana K i Covelana L, ograniczał straty azotu wynikające z rozkładu biologicznego ściółek, a tym samym zapobiegał obniĹźeniu plonowania roślin. WyraĹşnie korzystny wpływ na rozwĂłj i plonowanie roślin miało zastosowanie nawoĹźenia gleby nawozami Ekofert (K i L w dawkach 60  i 120 kg N/ha) przed sadzeniem roślin i okrywaniem gleby włókninami Covelana. WyĹźsza dawka nawozĂłw (120 kg N/ha) zapewniała lepsze plonowanie roślin. W roku 2014 nie stwierdzono wyraĹşnie korzystnego efektu stosowania włóknin biodegradowalnych w utrzymaniu powierzchni gleby w stanie niezachwaszczonym przez cały okres wegetacji. Silne zachwaszczenie pola chwastnicą jednostronną spowodowało silny rozwĂłj tego chwastu w korzystnych warunkach termicznych, jakie zapewniały włókniny. Chwasty silnie przerastające przez włókniny były trudne do usunięcia bez uszkodzenia ściółki i często rozrastały się aĹź do końca uprawy selera. Zachwaszczenie pola ograniczyło rozwĂłj selera i przyczyniło się do zmniejszenia uzyskanych róşnic w plonowaniu roślin w porĂłwnaniu do obiektĂłw nieokrywanych, terminowo odchwaszczanych.

Wpływ ekoaktywatorów na przemieszczanie się składników nawozowych w glebie

Wyniki analizy gleby wykonane w 2014 r, podobnie jak w latach poprzednich, wykazały róşnice  w dostępności składnikĂłw pokarmowych w profilu glebowym w okresie wzrostu cebuli, kapusty i selera, w zaleĹźności od stosowanego nawoĹźenia. W początkowym okresie wzrostu cebuli (5 tygodni po zastosowaniu nawozĂłw i sadzeniu roślin) zawartość N-NO₃ w ornej warstwie gleby (0-30 cm) była najwyĹźsza we wszystkich obiektach w porĂłwnaniu do dalszych terminĂłw analizy gleby, i obniĹźała się w miarę wzrostu roślin i pobierania składnikĂłw przez rośliny. Znaczne obniĹźenie (50%) zawartości N-NO₃ w warstwie ornej gleby 50% stwierdzono po dalszych 4 i 8 tygodniach wzrostu roślin (o 50%). NajniĹźszą zawartość N-NO₃ stwierdzono w obiektach kontrolnych nienawoĹźonych. W obiektach nawoĹźonych nawozami mineralnymi i organicznymi była wyĹźsza i zaleĹźała od stosowanej dawki. Zawartość N-NO₃ w glebie wzrastała  wraz ze wzrostem dawek nawozĂłw. W końcowym okresie wzrostu i po zbiorze cebuli zawartość tego składnika w ornej warstwie gleby wahała się od około 15 do 27 mg N-NO₃/l gleby.

 PodłoĹźa biodegradowalne w szklarniowej uprawie pomidora

W roku 2014 przeprowadzono badania z uprawą pomidora  na opracowanym w ramach projektu podłoĹźu biodegradowalnym. PodłoĹźe to zostało wykonane z odpadĂłw wełny owczej (odpady z surowej, potnej wełny owczej powstałe w wyniku strzyĹźenia owiec, odpady z przemysłu tekstylnego), bawełny (kurz bawełniany, krajanka) oraz  trocin drzew iglastych.  Surowce te w matach uprawowych zostały zastosowane w tych samych proporcjach wagowych. PodłoĹźe to w początkowym okresie uprawy pomidora charakteryzowało się dobrymi właściwościami powietrzno – wodnymi, tylko nieznacznie gorszymi od wełny mineralnej, do ktĂłrej w doświadczeniach agrotechnicznych  było porĂłwnywane . W trakcie uprawy właściwości te na skutek biodegradacji surowcĂłw organicznych uległy pogorszeniu. Wzrosła pojemność wodna, zmalała pojemność powietrzna. W końcowym okresie uprawy podłoĹźe to znacznie osiadło, tak Ĺźe grubość większości mat uprawowych nie przekraczała 5 cm.  Uprawa pomidora odmiany Brightina F₁ prowadzona była w warunkach szklarniowych w cyklu przedłuĹźonym. Średnia wielkość przelewu przy uprawie pomidora zarĂłwno  na podłoĹźu biodegradowalnym jak  i na wełnie mineralnej była na tym samym poziomie i wynosiła odpowiednio 33% i 32,2%. Przez pierwsze dwa tygodnie uprawy pomidora ogĂłlna koncentracja składnikĂłw pokarmowych była wyĹźsza  w wodach drenarskich pochodzących z podłoĹźa organicznego, natomiast w dalszym okresie uprawy  nieznacznie niĹźsza, w porĂłwnaniu z wełną mineralną. Średnie EC odciekĂłw z mat wełny mineralnej wynosiło 5,3 mS^.cm¹, natomiast z podłoĹźa organicznego 4,9 mS^.cm^-1. Zawartość azotu azotanowego i fosforu w strefie korzeniowej jak i odciekach z podłoĹźa biodegradowalnego była niĹźsza w porĂłwnaniu z wełną mineralną. NiĹźsza zawartość fosforu związana była z odczynem podłoĹźa organicznego, ktĂłry przez cały okres uprawy był wyĹźszy, średnio o 1,5 jednostki wartości pH w porĂłwnaniu do wełny mineralnej. Wyniki analiz chemicznych wĂłd gruntowych zalegających pod obiektami, w ktĂłrych prowadzone były badania wskazywały  na przenikanie do tych wĂłd składnikĂłw mineralnych występujących w wodach drenarskich. WyĹźszy plon handlowy owocĂłw pomidora uzyskano w uprawie na wełnie mineralnej (43,7 kg^.m^-2), natomiast niĹźszy na podłoĹźu biodegradowalnym (37,3 kg ^.m^-2). Gorsze plonowanie pomidora na podłoĹźu organicznym spowodowane było  stopniowym pogarszaniem się jego właściwości fizycznych w trakcie uprawy.

W roku 2015 przeprowadzono doświadczenie demonstracyjne z uprawą pomidora na podłoĹźach biodegradowalnych. Uprawa pomidora prowadzona była w warunkach szklarniowych w cyklu przedłuĹźonym . Biodegradowalne podłoĹźe organiczne – Biopot opracowane w Instytucie Ogrodnictwa, będące mieszaniną  wełny owczej, odpadĂłw bawełny, trocin sosnowych, słomy konopi oleistych oraz rozdrobnionego węgla brunatnego – frakcji 2-10 mm porĂłwnywano do standardowego podłoĹźa powszechnie stosowanego w tego typu uprawach jakim jest wełna mineralna. Dodatek do podłoĹźa o strukturze włóknistej węgla brunatnego wpłynął korzystnie na właściwości fizyczne i chemiczne tego podłoĹźa. Słabo kwaśny  odczyn węgla brunatnego utrzymywał pH  w strefie korzeniowej roślin uprawianych w matach Biopot na tym samym poziomie jak w wełnie mineralnej (średnio pH wynosiło 6,4). Węgiel brunatny  ograniczył rĂłwnieĹź biologiczną sorpcje azotu, ktĂłrą obserwowano w poprzednich latach badań w podłoĹźu Biopot bez dodatku węgla brunatnego. Średnia zawartość N-NO₃ w roztworze nawozowym pobieranym z organicznego podłoĹźa biodegradaowalnego wynosiła 344 mg^.dm^-3 , natomiast w roztworze pobieranym z wełny mineralnej 399 mg^.dm^-3. Podobne róşnice w zawartości N-NO₃ stwierdzono w wodach drenarskich pochodzących z uprawy pomidora na badanych podłoĹźach. RĂłwnieĹź koncentracja pozostałych składnikĂłw mineralnych w wodach drenarskich była mało zróşnicowana (średnio EC dla przelewĂłw z wełny mineralnej 5,3, natomiast dla podłoĹźa Biopot 5,2) . Na obydwu badanych podłoĹźach uzyskano wysoki zbliĹźony do siebie plon pomidorĂłw odmiany Altadena F₁(plon ogĂłlny na wełnie mineralnej wynosił 55 kg^.m^-2, natomiast na podłoĹźu Biopot 53,55 kg^.m^-2). Stwierdzono dobrą jakość owocĂłw, właściwe dorastanie, wypełnienie , wybarwienie oraz walory smakowe. Zmodyfikowane podłoĹźe Biopot okazało się dobrym podłoĹźem i powinno znaleźć zastosowanie w produkcji szklarniowej do upraw bezglebowych.

W doświadczeniach polowych określano efektywność granulowanych nawozĂłw organicznych wytworzonych na bazie biomasy roślin bobowatych oraz nawozy organiczne wytworzone z odpadĂłw organicznych i impregnowane kwasem azotowym oraz odciekami z bezglebowej uprawy pomidora szklarniowego. Badania przeprowadzono w uprawie selera korzeniowego. Najlepsze efekty uzyskano przy stosowaniu nawozĂłw granulowanych z roślin bobowatych oraz z nawozĂłw impregnowanych kwasem azotowym. NajniĹźsze plony selera uzyskano stosując nawozy impregnowane odciekami z uprawy bezglebowej pomidora. W uprawie papryki i pora porĂłwnywano wpływ nawoĹźenia organicznego i ściółkowania na plon badanych roślin. NajwyĹźszy plon papryki odmiany ‘Roberta’ uzyskano przy ściółkowaniu świeżą masą koniczyny oraz zastosowaniu nawozu organicznego wytworzonego z biomasy koniczyny w dawce 180 kg N/ha. W uprawie pora najwyĹźszy plon uzyskano w kombinacji z zastosowaniem ściółki z koniczyny.